Merhaba arkadaşlar ;
Evet daha önce “diecast” ve diğer çeşitli modellerden söz edeceğimizi söylemiştik. İçinizden birkaç kişinin hayal kurmasını saglayabildiysem ne mutlu bana. Şimdi bu hayalleri gerçeğe en yakın minik modeller yardımıyla yaşamayı öğreneceğiz. Aslında bunlar bir çeşit “oyuncak”tır. Çoğu modelci bunlara “oyuncak” demekten kaçınır ve duymak istemez. Ama bence “oyuncak” kelimesi çok sempatiktir.Ve ben oyuncak meraklısı koca bir adamım. Bunu söylemek hoşuma gidiyor.
“Diecast” kelimesinin dökme kalıp anlamına geldiğini söylemiştik.Bu kalıplar tıpkı günlük hayatımızda kullandıgımız birçok ürün gibi kaliteli Ya da kalitesiz olabiliyorlar. Dünyaca ünlü birkaç diecast üretici markasından söz etmek gerekirse; XOTO, KYOSHO, AUTOART, LANE, CMC vb.dir. Maalesef ülkemizin coğrafi konumu her ne kadar Asya ve Avrupa kıtaları arasında olsa da sanki onlardan biri değilmiş gibi görüldüğünden, bu markalara ulaşmak için gereğinden çok daha fazla ödemek zorundasınız. Ben bu kadar fazla ödeyemeyeceğim için daha orta kaliteli olan NOREV, YATMING, SUNSTAR gibi markalar tercih ediyorum.
Markalar arasında kaliteyi belirleyen en büyük etken,ayrıntılara verilen önemdir. Nitekim, ayrıntılar bütünü oluşturur. Ayrıntı ne kadar iyi olursa ,genel görünüm o kadar gerçekçi olur. Genel görünüm gerçeğe daha yakın oldugu sürece, daha çok bakmak incelemek istersiniz ve hayallerinize en yakın sahneleri görürsünüz. Die-cast modellerin ortaya çıkışı, otomobil ve oyuncak sektörlerinin, bir şekilde bir araya gelmesi ile ilgili. Bir de Andre Citroen gibi bir dahinin dünyaya gelmiş olması ile. Citroen, 1923 yılında yarının otomobil sahiplerinin, bugünün çocukları olduğu gerçeğini fark ediyor ve çocukluğumuzda “düldül” dediğimiz, pedallı sürülebilen oyuncak Citroen’ler üretiyor. Hemen ardından da babaları için, 1/10 ölçeğinde tenekeden, 1/43 ölçeğinde alçıdan modeller üretmeye başlıyor. II. Dünya Savaşı’na kadar Citroen, hem 1/1 leri, hemde 1/1 lerin modellerini üreten bir firma ve aynı zamanda, ölçeği tam olarak belli olan model otomobiller üreten tek firma oluyor. (Bu paha biçilmez model Citroen’lerin birkaç örneğini Ankara’daki Koç Müzesi’nde görmek mümkün.) Pek çok oyuncak firması da, çok kaliteli otomobiller üretmişlerdir fakat bir arabanın, model/maket olabilmesi için, kesinlikle ölçekli olarak küçültülmesi gerekiyor. 1930’larda İngiltere’de Dinky-Toys oyuncak dünyasındaki ilk die-cast leri üretiyor, bunu yine İngiltere’de Lesney (Matchbox) ve Almanya’da Schuco markaları izliyor. Bu die-cast’ler bugün çok değerli ve kendilerine özgü bir koleksiyon alanı yaratmış durumda; Ancak o yıllardaki üretimleri ölçek konusunda belirsizler ve tam bir model otomobil sayılmıyorlar.
II. Dünya Savaşı’ndan sonra uzun yıllar, die-cast model otomobiller sadece 1/43 ölçeğinde üretildi, daha sonra bu ölçeğe ek olarak genellikle el yapımı ve oldukça sınırlı sayıda 1/24 ölçekli modeller üretildi (Franklin Mint, Danbury Mint vb.) 1970’lerin sonuna kadar piyasanın gerçek hakimi, aslında ölçeksiz üretilen ve birer oyuncak olan Matchbox’lardır. Bu efsane marka, bütün dünyada tek başına bir koleksiyon alanı oluşturmaktadır.
1980’lere kadar oldukça durgun giden die-cast model piyasası, Burago adındaki başka bir efsane markanın 1/18 ölçeği yaratması ile hareketlendi. Bu boyut 1/10 yada 1/12 ölçekli modeller kadar yer sorunu yaratmayıp, 1/43 ölçekli modellere göre çok daha faza detay şansı verince, üstelik bu keyfi o zamana kadar görülmemiş bir ucuzlukta sununca, dünyanın geri kalanı da die-cast’lerle tanışma şansını yakaladı. Die-cast model koleksiyonculuğunun yaygınlaşmasındaki ikinci büyük devrim ise 1990’larda tüm dünyada yaygınlaşan Internet oldu. Internet sayesinde koleksiyoncular birbirleri ve firmalar ile çok hızlı bağlantı kurabilme şansını yakaladılar. Bunun sonucunda doğan büyük talep patlaması, piyasadaki model çeşitliliğini arttırdı ve oyuncak firmalarından bağımsız, tamamen die-cast model üzerine uzmanlaşmış üretici firmaların doğmasını sağladı.
Sanırım lafı çok uzattım. İsterseniz ilk 1/18 yatming marka model incelememizi sıradaki buluşmamızda yapalım.
Görüşmek üzere…
Kubilay Sayın